Chúng ta thường có 4 đến 6 giấc mơ mỗi đêm nhưng lại quên hầu hết chúng khi thức dậy, vì vậy chúng ta thường không biết mình đang mơ. Nhưng cũng có những trường hợp giấc mơ lưu lại rất rõ ràng trong ký ức, thậm chí như thể nó thực sự xảy ra. Điều này là do hiện tượng ‘Lucid dream’, hay còn gọi là ‘giấc mơ rõ ràng’.
Lucid dream là gì?
Lucid dream xảy ra khi chúng ta biết mình đang mơ. Khi bạn thức dậy, bạn vẫn nhớ những sự kiện trong giấc mơ cùng với những suy nghĩ và cảm xúc của bạn. Đôi khi, bạn thậm chí có thể kiểm soát Lucid dream bằng cách thay đổi nhân vật, môi trường hoặc cốt truyện. (thông qua: healthline.com)
Nghiên cứu cho thấy 55% mọi người đã từng có ít nhất một giấc mơ sáng suốt trong đời. Nhưng chỉ có 23% số người trải qua những giấc mơ sáng suốt ít nhất một lần một tháng.
Nguồn gốc của giấc mơ sáng suốt
Trong nền văn hóa phương Đông cổ đại, những người theo đạo Phật Tây Tạng và Bonpo đã thực hành ‘yoga trong mơ’ để duy trì nhận thức trong khi mơ. Hiện tượng mơ sáng suốt cũng được đề cập trong nhiều văn bản Hy Lạp cổ đại và một số nhật ký cá nhân. (Từ: lucid-dream-research.com)
Năm 1913, tác giả và bác sĩ tâm thần người Hà Lan Frederik (Willem) van Eeden đã đặt ra thuật ngữ Lucid dream trong bài viết “Nghiên cứu về những giấc mơ” của ông. Tuy nhiên, thuật ngữ Lucid dream hiện đang gây hiểu nhầm do cách sử dụng của nó. công dụng của nó.
Cho đến khoảng 20 năm trước, nhà tâm sinh lý học Stephen LaBerge đã đi đầu trong nghiên cứu Lucid dream và phát minh ra kỹ thuật mơ sáng suốt.
Khái niệm này đã không được chú ý nhiều cho đến năm 2010, khi “Inception” của Christopher Nolan ra mắt. Tại sự kiện WonderCon, vị đạo diễn chia sẻ rằng ông được truyền cảm hứng từ trải nghiệm cá nhân về giấc mơ sáng suốt. Cùng với tên phim, cụm từ ‘Lucid dream’ cũng dần được tìm kiếm nhiều hơn.
Làm thế nào để Lucid dream hoạt động?
Khi ở Lucid dream, bộ não của chúng ta có nhiều thay đổi. Vỏ não trước trán – nơi điều khiển nhận thức – sẽ hoạt động tích cực hơn chứ không bị ức chế như trong những giấc mơ thông thường.
Sóng gamma cũng được kích hoạt ở các tần số liên quan đến sự tỉnh táo và các chức năng điều hành. Nhờ đó, chúng ta có thể hành động tự nguyện hoặc đưa ra quyết định trong giấc mơ của mình.
Lucid dream có thể đến một cách tự nhiên hoặc thông qua luyện tập, bằng cách:
1. Thực hành phương pháp MILD và WBTB:
MILD (Mnemonic Induction of Lucid dreams) – Kích thích trí nhớ: Lặp đi lặp lại một cụm từ trong đầu trước khi đi ngủ để “lập trình” bản thân bạn vào giấc mơ sáng suốt.
WBTB (wake-up-back-to-bed) – Thức dậy và đi ngủ lại:
- Đầu tiên, hãy để cơ thể đi vào giấc ngủ REM – khi não hoạt động tích cực, tức là sau khoảng 6 tiếng, sau đó tự đánh thức mình dậy. Kích thích não bộ trong giai đoạn này giúp bạn tỉnh táo trong giấc mơ.
- Sau đó, tập trung trí não của bạn vào một việc gì đó trong khoảng 20 phút đến 60 phút rồi cố gắng đi ngủ trở lại.
- Khi bạn trở lại giấc ngủ từ trạng thái thức, bạn đang dần dần đưa ý thức của mình vào giấc mơ, đưa chúng ta vào giấc mơ sáng suốt.
2. Luyện thi thực tế (reality check):
Để kiểm tra xem bạn đang ở trong một giấc mơ hay trong cuộc sống thực. Ví dụ như tự nhéo mình, đau là thật, không đau là mơ.
Đó là cách “dân gian”, còn phương pháp từ các chuyên gia là thử thò tay xuyên tường, nếu xuyên được thì đó là giấc mơ. Hoặc thử đọc một đoạn văn bản trên áp phích. Nếu bạn đọc lại và thấy nó đã thay đổi, đó là một giấc mơ.
3. Nhật ký giấc mơ
Theo Tiến sĩ Apsy, người đã thực hiện một nghiên cứu về Lucid dream vào năm 2017, mọi người càng dễ dàng đi vào những giấc mơ sáng suốt thì họ càng nhớ những giấc mơ của mình tốt hơn. Do đó, việc ghi nhớ chi tiết giấc mơ đã trở thành tiêu chuẩn để đánh giá bạn có trải qua những giấc mơ sáng suốt hay không.
Những người từng trải qua giấc mơ sáng suốt cũng chia sẻ rằng họ thấy việc ghi lại giấc mơ của mình ngay sau khi thức dậy là một phương pháp rất hữu ích.
4. Thực hành thiền định và chánh niệm
Không có gì đáng ngạc nhiên khi thiền định và chánh niệm có thể giúp bạn đạt được Lucid dream. Vì bản chất của chánh niệm, nó vốn đã ‘huấn luyện’ chúng ta nhận thức rõ hơn về bản thân và môi trường xung quanh. Bởi vì bạn nhận thức được bản thân khi bạn thức, bạn sẽ dễ dàng biết mình có đang mơ hay không.
Lucid dream tốt hay xấu?
Lucid dream thường được dùng để thực hiện mong muốn, vượt qua nỗi sợ hãi và chữa bệnh, cụ thể:
- Giảm ác mộng: Lucid dream giúp bạn nhận thức ác mộng là không có thật và thay đổi chúng bằng những hình ảnh dễ chịu hơn.
- Giảm lo lắng, căng thẳng: Cảm giác kiểm soát khi ở trong giấc mơ sáng suốt giúp bạn cảm thấy mạnh mẽ. Khi bạn biết mình đang mơ, bạn có thể định hình câu chuyện và kết thúc của nó theo ý thích của mình.
- Tăng khả năng vận động: Trong Lucid dream, vỏ não trước trán được kích hoạt và giúp thực hiện động tác tốt hơn. Nhờ đó, Lucid dream có thể giúp người khuyết tật phục hồi thể chất.
- Tăng khả năng sáng tạo: Những người sáng tạo dễ rơi vào tình huống Lucid dream hơn nhờ khả năng ghi nhớ và hình dung tốt. Ngược lại, Lucid dream còn làm tăng khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng của chúng ta.
Bên cạnh những công dụng trên, vẫn còn nhiều tranh luận xung quanh Lucid dream vì một số rủi ro:
- Rối loạn giấc ngủ: Những phương pháp lên Lucid dream này thường làm gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến ngủ không đủ giấc và gây ra nhiều hệ lụy như stress hay trầm cảm.
- Derealization: Các kỹ thuật cảm ứng kết hợp thực tế và giấc mơ, khiến một số người khó phân biệt chúng hơn.
- Mất kết nối: Sự chồng chéo giữa thực tế và giấc mơ dẫn đến sự mất kết nối với bản thân hoặc môi trường xung quanh.
